Microsoft Windows
Microsoft Windows Microsoft tomonidan shaxsiy kompyuterlar va serverlar uchun yaratilgan operatsion tizimlar oilasining nomidir.
- Windows 1.01 (1985)
- Windows 1.02 (1986)
- Windows 1.03 (1986)
- Windows 1.04 (1987)
- Windows 2.0 (1 noyabr 1987)
- Windows 2.1 (Windows 386) (1987)
- Windows 3.0 (22 may 1990)
- Windows 3.1 (1992)
- Windows NT 3.1 (1993)
- Windows NT 3.5 (1994)
- Windows NT 3.51 (1995)
- Windows 95 (24 avgust 1995)
- Windows NT 4.0 (1996)
- Windows CE 1.0 (1996)
- Windows CE 2.0 (1997)
- Windows 98 (25 iyun 1998)
- Windows 2000 (17 fevral 2000)
- Windows CE 3.0 (2000)
- Windows Millenium Edition (Me) (14 sentabr 2000)
- Windows XP (25 oktabr 2001)
- Windows CE 4.0 (2002)
- Windows Server 2003 (24 aprel 2003)
- Windows Mobile 2003 (2003)
- Windows Mobile 5.0 (2005)
- Windows Fundamentals for Legacy PCs (8 iyun 2006)
- Windows Vista (30 yanvar 2007)
- Windows Mobile 6 (2007)
- Windows Server 2008 (2008)
- Windows Home Server
- Windows 7 (2009-yil, 22-oktabr)
- Windows Phone 7 (2010-yil, 8-noyabr)
Versiyalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
| Ishlab chiqarilgan yili | Nomi | So’nggi versiyasi | Qo’llab-quvvatlash tugallanish sanasi[1] | Tizim ichki brauzerining so’nggi versiyasi | Oilasi |
|---|---|---|---|---|---|
| 1985-yil 20-noyabr | Windows 1.0x | 1.04 (1987-yil aprel) | 2001-yil 31-dekabr | Tizim ichki brauzeri mavjud emas | MS-DOS uchun qobiq dastur |
| 1987-yil 1-noyabr | Windows 2.0 Windows 2.1x |
2.11 (1989-yil 13-mart) | 2001-yil 31-dekabr | ||
| 1990-yil 22-may | Windows 3.0 | 3.00a (1990-yil 31-oktabr) | 2001-yil 31-dekabr[2] | ||
| 1992-yil 18-mart | Windows 3.1 | 3.11 | 2001-yil 31-dekabr | Internet Explorer 5 | |
| 1992-yil 1-oktabr | Windows for Workgroups 3.1 | 3.11 (1993-yil 31-dekabr) | 2001-yil 31-dekabr | ||
| 1993-yil 27-iyul | Windows NT 3.1 | 3.10.528 SP3 (1994-yil 10-noyabr) | 2001-yil 31-dekabr | Windows NT | |
| 1994-yil 21-sentabr | Windows NT 3.5 | 3.50.807 SP3 (1995-yil 21-iyun) | 2001-yil 31-dekabr | ||
| 1995-yil 30-may | Windows NT 3.51 | 3.51.1057 SP5 (1996-yil 19-sentabr) | 2001-yil 31-dekabr | ||
| 1995-yil 24-avgust | Windows 95 | 4.00.950C (4.03.1214) (1997-yil 26-noyabr) | 2000-yil 31-dekabr (as.) (Retail) 2001-yil 31-dekabr (SBL) (ext) |
Internet Explorer 5.5 | Windows 9x |
| 1996-yil 29-iyul | Windows NT 4.0 | 4.00.1381 / SP6a SRP (2001-yil 26-iyul) | 2002-yil 20-iyun (as.) 2003-yil 30-iyun (SBL) 2004-yil 31-dekabr (ext) |
Internet Explorer 6 | Windows NT |
| 1998-yil 25-iyun | Windows 98 | 4.10.2222A (SE) (1999-yil 5-may) | 2002-yil 30-iyun (as.) 2004-yil 31-mart (SBL) 2006-yil 11-iyul (ext) |
Windows 9x | |
| 2000-yil 20-aprel | Windows 2000 | 5.0.2195 / 5.0 SP4 Rollup 1 v2 (2005-yil 13-sentabr) | 2004-yil 31-mart (retail) 2005-yil 31-mart (SBL) 2005-yil 30-iyun (as.) 2010-yil 13-iyul (ext) |
Windows NT | |
| 2000-yil 14-sentabr | Windows ME | 4.90.3000 (2000-yil 14-sentabr) | 2003-yil 31-dekabr (as.) 2004-yil 30-iyun (SBL) (Retail) 2006-yil 11-iyul (ext) |
Windows 9x | |
| 2001-yil 24-avgust (RTM) 2001-yil 25-oktabr (sotuv) |
Windows XP | 5.1.2600.5512 SP3 (2008-yil 21-aprel) | 2004-yil 30-sentabr (RTM) 2006-yil 10-sentabr (SP1/SP1a) 2008-yil 30-iyun (retail) 2009-yil 14-aprel (SP2/SP3 as.) 2010-yil 13-iyul (SP2) 2010-yil 22-oktabr (SBL) 2014-yil 8-aprel (ext) |
Internet Explorer 8 | Windows NT |
| 2003-yil 28-mart | Windows XP 64-bit Edition | 5.2.3790 | 2006-yil 25-iyul | ||
| 2003-yil 24-aprel | Windows Server 2003 | 5.2.3790.3959 SP2 (2007-yil 13-mart) | 2009-yil 30-iyun (RTM) 2010-yil 13-iyul (as.) 2015-yil 14-iyul (ext) |
Windows Server | |
| 2005-yil 25-aprel | Windows XP Professional x64 Edition | 5.2.3790.3959 SP2 (2007-yil 13-mart) | 2008-yil 30-iyun (retail) 2009-yil 31-yanvar (SBL) |
Windows NT | |
| 2006-yil 8-noyabr (RTM) 2007-yil 30-yanvar (sotuv) |
Windows Vista | 6.0.6001 / SP2 Build 6002 (2009-yil 25-may) | 2010-yil 13-aprel (RTM) 2010-yil 22-oktabr (retail) 2011-yil 12-iyul (SP1) 2011-yil 22-oktabr (SBL) 2012-yil 10-aprel (as.) 2017-yil 11-aprel (ext) |
Internet Explorer 9 | |
| 2007-yil 16-iyul | Windows Home Server | 5.2.4500 (2007-yil 16-iyul) | 2013-yil 8-yanvar (ext) | Windows Server | |
| 2008-yil 27-fevral | Windows Server 2008 | 6.0.6002 / SP2 build 6002 (2009-yil 25-may) | 2011-yil 12-iyul (SP1) 2015-yil 13-yanvar (as.) 2020-yil 14-yanvar (ext) |
||
| 2009-yil 13-iyul (RTM) 2009-yil 22-oktabr (sotuv) |
Windows 7 | 6.1.7601 / SP1 Build 7601 (2011-yil 22-fevral) | 2013-yil 9-aprel (RTM) 2015-yil 13-yanvar (as.) 2020-yil 14-yanvar, 2023-yil 10-yanvar (ext) |
Internet Explorer 11 | Windows NT |
| 2009-yil 13-iyul (RTM) 2009-yil 22-oktabr (sotuv) |
Windows Server 2008 R2 yoki Windows Server 7 | 6.1.7601 / SP1 Build 7601 (2011-yil 22-fevral) | 2015-yil 13-yanvar (as.) 2020-yil 14-yanvar (ext) |
Windows Server | |
| 2011-yil 6-aprel | Windows Home Server 2011 | 6.1.8400 | 2016-yil 12-aprel (ext) | ||
| 2012-yil 1-avgust (RTM) 2012-yil 4-sentabr (sotuv) |
Windows Server 2012 | 6.2.9200 (2012-yil 26-oktabr) | 2018-yil 9-oktabr (as.) 2023-yil 10-oktabr (ext) |
||
| 2012-yil 1-avgust (RTM) 2012-yil 26-oktabr (sotuv) |
Windows 8 | 6.2.9200 (2012-yil 26-oktabr) | 2016-yil 12-yanvar (ext) | Windows NT | |
| 2013-yil 21-avgust (RTM) 2013-yil 17-oktabr (sotuv) |
Windows Server 2012 R2 | 6.3.9600 (2013-yil 17-oktabr) | 2018-yil 9-yanvar (as.) 2023-yil 10-yanvar (ext) |
Windows Server | |
| 2013-yil 21-avgust (RTM) 2013-yil 17-oktabr (sotuv) |
Windows 8.1 | 6.3.9600 (2013-yil 17-oktabr) | 2018-yil 9-yanvar (as.) 2023-yil 10-yanvar (ext) |
Windows NT | |
| 2015-yil 15-iyul (RTM) 2015-yil 29-iyul (sotuv) |
Windows 10 | 21H1 (2021-yil 18-may) | 2025-yil 17-oktabr (as.) | Microsoft Edge / Internet Explorer 11 (muvofiqlik uchun qoldirilgan) | |
| 2016-yil 29-sentabr (RTM) 2016-yil 12-oktabr (sotuv) |
Windows Server 2016 | 1607 (10.0.14393) (2016-yil 26-sentabr) | 2022-yil 11-yanvar (as.) 2027-yil 11-yanvar (ext) |
Internet Explorer 11 | Windows Server |
| 2018-yil 14-avgust (RTM) 2018-yil 2-oktabr (sotuv) |
Windows Server 2019 | 1809 (10.0.17763) (2018-yil 11-noyabr) | noma’lum | ||
| 2021-yil 2-mart (RTM) (hali sotuvga chiqmagan) |
Windows Server 2022 | Beta (2021-yil 2-mart) | noma’lum | ||
| 2021-yil 24-iyun[3] | Windows 11 | ? | noma’lum | ? | Windows NT |
Shartli belgilar:
- as. — birinchi (asosiy) reliz uchun litsenziya muddatining tugashi
- SBL — ishlab chiqaruvchilar uchun litsenziya muddatining tugashi[4]
- retail — chakana xaridorlar uchun litsenziya muddatining tugashi
- SPx — Tizimga kiritilgan turli qo’shimchlar (service pack)lar uchun litsenziya muddatining tugashi
- ext — tizimni qo’llab-quvvatlashning to’liq tugashi
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Политика жизненного цикла поддержки Microsoft
- ↑ Microsoft Support Lifecycle(ingl.)
- ↑ „«Microsoft» Windows 11 операцион тизимини намойиш қилди — видео“. Bugun.uz. 24-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2021 йил 24 июнь.
Arxivlandi 2021-06-24 Wayback Machine saytida. - ↑ Лицензирование для сборщиков систем OEM
| Ushbu shablonni: koʻrish • munozaralash • tahrirlash Microsoft Windows tarixi | |
|---|---|
| MS-DOS/9x-asosida: | 1.0 • 2.0 • 2.1x • 3.0 • 3.1x • 95 • 98 • Me |
| NT-asosida: | NT 3.1 • NT 3.5 • NT 3.51 • NT 4.0 • 2000 • XP • Server 2003 • FLP • Vista • Server 2008 • Home Server • 7 • 8 • Server 2012 • 8.1 • 10 • Server 2016 • Server 2019 |
| CE-asosida: | CE 1.0 • CE 2.0 • CE 3.0 • CE 4.0 • CE 5.0 • CE 6.0 • Mobile |
| Boshqa loyihalar: | Neptune • Nashville • Cairo • OS/2 |
Mar 14, 2020 8:24 AM
Akbarali 10820
Hayrli kech Do’stlar!!! Anchadan beri maqola yozmay sizni zeriktirib qo’ydikmi? Uzur. Sizlar bilan yana «UzHackerSW» jamoasi. Bugun eng qiziqarli va muhim mavzu bilan tanishib chiqamiz. Qanday deysizmi? Bizning kuzatib boring, unda boshladik.
Bilamizki, Microsoft dunyodagi kompyuterlarga o’rnatilgan Windows OT ning asoschi va ishlab chiqaruvchi yagona kompaniya hisoblanadi. Microsoft ga 1975-yil 4-aprelda Bill Gates Paul Allen tomonidan asos solingan. Endi operatsion tizim tushunchasiga ta’rif berska, operatsion tizim bu apparat (qurilmalar) va dasturiy ta’minotni bir biriga bog’lagan holda foydalanuvchi bilan kompyuterni muloqotlashuviga sharoit yaratib beruvchi interfeys (bog’lovchi) hisoblanadi. Windows OT imini ishlab chiqqunga qadar 2 ta OT ishlab chiqilgan. Bular: OS/2 va MS-DOS (Microsoft — Disk Operating System) bo’lgan.
MS-DOS operatsion tizimi
OS/2 operatsion tizimi
Bizda endi Windows tushunchasi nima ekanligi haqida savol tug’iladi? xo’sh u nima? qanday tizim? Bunga biz quyidagicha javob beramiz. Windows so’zi inglizcha so’z bo’lib, «oynalar» degan ma’noni beradi. Ya’ni Windows OT imida ishlaganimizda biz faqat oynalar bilan ishlayotgan bo’lamiz, biron hujjat ochsak ham, papka ochsak ham, xattoki o’yin o’ynaganda ham oynada ochilgan o’yinni o’ynayotgan bo’lamiz. Windows OT imi versiyalari haqida gaplashadigan bo’lsak, Windowsning quyidagi versiyalari mavjud:
Windows1-3.1 — ya’ni Windows 1 (1985), Windows 2 (1987), Windows 3 (1990) va Windows 3.1 (1992). Bu OT lar deyarli bir xil bo’lib faqat ba’zi yangilanishlar bilan yangilangan. Masalan bu kabi OT larda, birinchi grafikali operatsion tizim, birinchi marta operatsionda sichqoncha qo’llanilgan, birinchi o’yinni o’z ichiga olgan, birinchi marta oynalarni kichiklashtirish va kattalashtirish, Windows ning Word va Excel dasturlari birinchi marta shu operatsion tizimda qo’llanilgan.
Windows 1
Windows 2
Windows 3
Windows 3.1
Windows 95 — 1995 — yilning avgust oyida ishlab chiqilgan. Uning afzalliklari shundan iborat ediki, u birinchi «pusk» (start) tugmali OT im, «plug and play» yangilanish qo’shilgan («plug and play» — bu biror qurilmani kompyuterga ulaganingizda u qurilmaning driverini OT imning o’zi o’z bazasidan izlab topib OT ga o’rnatadi) va bizga ma’lum va mashhur Windows ning internet brauzer ya’ni «Internet Explorer» ham birinchi ko’rinishi shu OT dan joy olgan.
Windows 95
Windows 98 — 1998 — yilning iyun oyida taqdim etilgan. U o’zida birinchi Windows Media Player 6.2 ni o’z ichiga olgan. Yana bir afzalligi Windosw Explorer ya’ni papkalar bilan ishlovchi oynada orqaga va oldinga tugmalar bilan boyitilgan va bir necha oldingi OT dagi kamchiliklar yangilangan.
Windows ME
Windows XP — o’z davrida eng mashhur va tezkor OT bo’lgan bu OT ni haligacha ham eslashadi va hali hanuz ham ishlatib kelinmoqda. Bu OT ning tezkorligi, qulayligi, yengilligi, qulay interfeysga va chiroyli dizaynga ega ekanligi uning nomdor bo’lishiga olib kelgan. Bu OT 2001-yilning oktyabr oyida taqdim etilgan bo’lishiga qaramay, 2014- yilning aprel oyigacha Microsoft tomonidan dasturiy ta’minoti qo’llab quvvatlab kelingan. Bu Microsoft tarixidagi eng uzoq muddatli qo’llab quvvatlashga erishgan OT hisoblanadi. Bu OT da asosan oldingi versiyalardagi kamchiliklar va dasturlar yangilangan. Buning yagona kamchiligi mavjud bo’lib, u ham xavfsizlik masalada edi. Ya’ni biz firewall (himoyalovchi «olovli devor» ma’nosini beradi) sozlasak, u o’z-o’zidan ma’lum vaqtdan so’ng o’zining oldingi holatiga qaytadi.
Windows XP
Agar siz o’z noutbukingizda (bu usul faqat noutbuklar uchun sababi PC (shaxsiy kompyuterlarda) bu usul har doim ham ish bermasligi mumkin). Siz o’z klaviaturangizda quyida biz berib boradigan logotiplardan birini ko’rib turib o’z noutbukingiz qanday operatsion tizim uchun mo’ljallanganligini bilib olishingiz mumkin. Bu degani siz faqat shu turdagi operatdion tizim o’rnatishingiz kerak degani emas. BU sizga shu turdagi OT o’rnatish maslahat beradi.
WIndows XP logotipi
Windows Vista — 2007-yil yanvar oyida taqdim etilgan bu OT Windows OT da o’yin o’ynovchi o’yinchlar uchun eng yaxshi versiya bo’lgan desak mubolag’a qilmagan bo’lamiz. Sababi yuqori grafikaga ega bu OT turli o’yinlar uchun yuqori harakteristika (RAM, ROM, Video karta, HDD) talab qilgan. Lekin uning yuqori talabchanligi uni tez orada so’nishiga olib kelgan.
Windows Vista
Windows Vista logotipi
Windwos 7 — 2009 — yil oktyabr oyida taqdim etilgan OT. Bu operatsion tizim tezkorlik, stabillik, foydalanish uchun qulayligi tufayli ko’pchilikning e’tiboriga tushgan. Bu OT hozirga kelib ham ancha keng ko’lamda qo’llanilib kelmoqda. Windows 7 Windows Vista OT imining kamchilik va kritikalarini yopgan OT dir.
Windows 7
Windows 7 logotipi
Windows 8 / 8.1 — Windows 8 (2012, oktyabr) va Windows 8.1 (2013, oktyabr) bu OT lar juda Windows oilasi uchun katta yangilanish olib kirdi desak xato qilmagan bo’lamiz. OT da yangicha uslub plitkalardan foydalanish qo’llanilgan. Bu OT qo’lda boshqarish imkoniyati juda yuqori va mosligi tufayli o’z foydalanuvchilarni hayratga solgan. Windows 8.1 nega bunchalik tez ishlab chiqarilganligining sababi shuki Windows 8 da dasturlar bilan moslashuv juda pastligi va qiyinligi Windows 8.1 bartaraf etilgan. Uning ishlash muhiti tezligi va harakteristikalardan unumli va to’g’ri taqsimlay olish uni ommalashuviga sabab bo’lmoqda. Bu versiyalarda interfeys ko’rinishi va dizaynida deyarli farq sezilmaydi. Ha aytgancah Windows 8 / 8.1 versiyalari «pusk» tugmasining vazifasi o’zgarganligini ko’rish mumkin.
Windows 8
Windows 8.1
Windows 8 / 8.1 logotipi
Windwos 10 — 2014 — yil sentyabr oyida taqdim etilgan OT boshida test rejimida aqilli o’ylovchi insolar uchun ishlab chiqarilgan edi. Lekin keyinchalik bu versiya yangilanishlar bilan boyitilib borildi va ommavi tarzda ishlab chiqarila boshlandi. Bu versiyada Windows 8 / 8.1 da «pusk» tugmasidan voz kechilganligi qayta joyiga qaytarilgan.
Windows 10 logotipi
ESLATMA, Windows XP va Windows Vista logotiplari o’xshash, Windows 8 / 8.1 va Windows 10 logotiplari o’xshashdir.
Muallif haqida
admin
Web dasturchi dasturlashda PHP, JavaScript, CSS3, HTML5, VUEJS, Laravel, MySQLdan foydalanadi. API bilan ishlashni yaxshi ko`radi.
Oldingi va keyingi maqoalar
Maqolaga fikr bildirish
Maqolaga bildirilgan fikrlar
Microsoft uyushmasi 1985-2003 yillar oralig`ida quyidagi operesion tizimlarni ishlab chiqdi: Windows 3.0, Windows 3.1, Windows 3.11, Windows 98, Windows NT 3.51, Windows NT 4.0, Windows NT 5.0, Windows 2000, Windows Millenium, Windows XP, va Windows NET. Bundan tashqari, bir qancha OC (Windows 2000 Workstation, Windows XP Professional, Windows XP Home Edition) versiyalari mavjud bo`lib, ular tuzatilgan va mukammallashtirilgan.
Windows operatsion tizimlarining asosiy farqlari bu, albatta, grafik interfeysdir. Operatsion tizim qancha kech ishlab chiqarilgan bo`lsa, uning interfeysi shuncha ilg`orroq bo`ladi: OS grafik qobig`idan uzatilayotgan ranglar soni ortgan, ranglar ancha yumshoq, ko`zga yoqimliligi, yorliqlar, ishoralar, tugmalar va boshqalarning tekstura va kompyuterda o`rnatilgan turli dasturlarga kirishi yanada qulay, bundan tashqari, kompyuterning o`z ishchi dasturlari uchun ham qulay.
Ranglarning tuslari sezilarli darajada yorqinligi, menyudagi «Pusk» va «Provodnik» orqali dasturlarga kirish, tarmoqqa ulanishning aytarli yengillashganligi bilan va uni sozlash va ulardan foydalanishning Windows 95 dasturida grafik interfeys mukammallashganida ko`rish mumkin.
Windows 98 dasturida ham shu o`zgarishlar bilan birga ular anchagina ilgarilagan. Windows 95dan Windows 98 dasturlariga o`tish sizga unchalik qiyinchilik tug`dirmaydi, balki rohat bag`ishlaydi. Chunki Windows 95 dasturida bajarish mumkin bo`lgan ishni Windows 98 dasturida yanada oson bajarish mumkin.
Windows 95 va Windows 98 dasturlari orasida yana bir operatsion tizim – Windows NT paydo bo`ldi. Bu OS grafik interfeysi Windows 95 va Windows 98 dasturlari o`rtasida desak ham bo`ladi. Windows NT ning chiqishi bilan Windows OS oilasida yana bir yangi shoxcha paydo bo`ldi va undan keyin Windows 2000 operatsion tizimi (Windows NT ning mukammal versiyasi) hosil bo`ldi. Boshqa bir shoxchada esa Windows Millenium Edition (Windows Me) operatsion tizimi ishlab chiqilgan va bu iste’molchilar uchun navbatdagi operatsion tizim versiyasi bo`lib, Windows 95, Windows 98 va Windows 98 SE ning davomi hisoblanadi.
Windows Millenium ni Windows 98 Third Edition deb qabul qilish mumkin. Bu Windows 98 ning boshlang`ich asoslariga tegmasdan, yangilangan holati xolos.
Windows XP dasturida Windows NT, Windows 2000 ning emas, balki Windows 98 ning yadrosi joylashgan.
Microsoft uyushmasi tomonidan ishlab chiqilgan keyingi operatsion tizim Windows XR bo`lib, u Windows OS ning ikki shoxini o`zida birlashtirgan. Ishlab chiqilgandan keyin uning ikki xil Windows XP Professional, Windows XP Home Edition ko`rinishlari paydo bo`ldi.
OS ning yana bir muhim tomoni (Windows 2000 va Windows XR (Windows ME tashqari) unda «Vazifalar dispetcheri»ning borligidir.
Birinchi bor Windows 2000 dasturida paydo bo`lgan, lekin Windows XR dasturida juda mukammal.
OSning avvalgi versiyalarida Windowsning ixtiyoriy dasturi nosozlikka uchragan vaqtda butun OS ham ishdan chiqar edi. YAngi OSda «Vazifalar dispetcheri» (Dispetcher zadach) ishga tushirilgandan beri nosozlikka uchragan dasturlar ishlab turgan dasturlarni ishiga xalaqit bermaydi. «Vazifalar dispetcheri»ni hamma kompyuter foydalanuvchilarga ma’lum bo`lgan tugmalar yig`indisi CtrlQAltQDelete bilan yoki masalalar panelida kontekstli menyu hosil qilib undan «Dispetcher zadach» buyrug`ini tanlash orqali ham yuklash mumkin.
«Vazifalar dispetcheri» yordamida ishlab turgan dasturlarga xalaqit bermagan xolda ishdan chiqqan dasturlarni tanlab to`xtatish mumkin. Bu Windows XPda yaratilgan yangilikdir.
Shu bilan birga yangi OSda ko`p masalali ish yuritish ham mumkin bo`lib qoldi. Lekin Microsoft korporatsiyasi ushbu ko`p masalali ish yuritishni(har xil dasturlarning mustaqil ishlashi) bundan oldin Windows NTga kiritilgan deb ta’kidlagani bilan aslida bu imkoniyat yo`q edi (har xolda Windows XPdagi kabi emas). Masalan, bir vaqtning o`zida 3D Studio MAX yoki Photoshop kabi «og`ir» dasturlar ishlaganda eski OS nosozlik tufayli ishdan chiqar edi.
Windows XPda alohida dasturlar bir – birining ishiga ta’sir ko`rsatmaydi. Markaziy protsessor va operativ xotira manbalari ishga tushirilgan dasturlar orasida teng taqsimlanadi. Agar ushbu manbalar yetmagan holda ham sistema virtual xotira yoki protsessor manbalari yetmaganligi haqida kompyuter ishini butkul to`xtatmagan holda ogohlantiradi.
Windows XP operatsion sistemasi yuklatilgandan so`ng hosil bo`ladigan ekran ko`rinishi ish stoli deb ataladi. Unda oynalar, ob’ektlarb belgilar va mavalalar paneli joylashgan bo`ladi.
Kompyuterni o’chirishdan avval xamisha barcha ochilgan ilovalarni yopib
«Zavershenie raboto’” rejimini ishlatish zarur.
REJA:
1. Windows haqida umumiy tushunchalar
2. Windowsning imkoniyatlari .
3. Windows ning ishlash shartlari
4. Windows ni chaqirish
5. Windows ish stoli elementlari.
6. Windows menylari, Asosiy meny (Start menu)
7. Windows ni va uning texnik vositalarini sozlash
9. Fayllar bilan ishlash
10. Katalog (papka) lar bilan ishlash
11. Programmalarni avtomatik ishga tushirish
12. Video va audio fayllari bilan ishlash.
Windows haqida umumiy tushunchalar:Windows (Windows oynalar degan ma’noni anglatadi) Microsoft (MS) firmasining dastur mahsuli bo`lib, maxsus tayyorgarlikka ega bo`lmagan kompyuterdan foydalanuvchilar uchun mo`ljallangan operatsion tizimdir. Uning asosiy maqsadi-kompyuterdan foydalanishni iloji boricha sodda va o`rganish uchun oson, shu bilan birga, foydalanuvchiga mumkin qadar keng imkoniyatlar yaratish holiga keltirishdir. Mazkur talablarga javob beruvchi MS Windows 95 operatsion tizimi 1995 yil avgust oyida ishlatila boshlangan bo`lsa, uning ruscha varianti 1995 yilning sentabridan Rossiyada qo`llanila boshlandi.
MS Windows 95 Windowslarning yangi lahjasi emas, balki o`ta murakkab dasturlar majmui bo`lib, shu bilan birga foydalanish uchun oson, operatsion tizimdir.
Windowsning avvalgi lahjalari (masalan, Windows 3.0, 3.1, 3.11, 3.12) asos sifatida MS DOS ni qabul qilgan bo`lsa, Windows 95 o`zi mustaqil bo`lib, kompyuterda boshqa bir operatsion tizimning bo`lishini talab qilmaydi. Lekin shu bilan birga bu muhitda MS DOS va Windowsning eski lahjalari bilan ishlash imkoniyati saqlangan. Bu qo`llanmada Windowsning 9x lahjasi haqida gap borgani uchun lahja nomeri 9x ni tushirib qoldiramiz.
Windows mustaqil operatsion tizim sifatida quyidagi afzalliklarga ega:
– o`zlashtirishda nihoyatda oddiy va imkoniyatlaridan foydalanish ko`lami qulay;
– u yuqori samaradorlikka ega va mazkur xususiyati bilan Windowsning istalgan avvalgi lahjalaridan keskin farqlanadi. Xususan, Microsoft firmasi yangi 32 razradli yadroni tatbiq etish bilan samaradorlik va ishonchlilikni keskin oshirishga erishdi;
– foydalanuvchi atigi bitta dasturiy ta’minot mahsulotini xarid qilib, qator muhim imkoniyatlarni qo`lga kiritadi: universal tarmoq mijoziga aylanadi, elektron pochtadan foydalana oladi, multimedia vositalaridan bahra oladi va hokazo;
– sodda, dasturlar majmui barkamol va yuqori unumlilikka ega.
Ushbu sahifada turli xil versiyalaridagi ma’lumotlar ro’yxati va havolalari mavjud Microsoft Windows, katta kompyuter operatsion tizim tomonidan ishlab chiqilgan Microsoft.
Shaxsiy kompyuter versiyalari
Ushbu bo’limda Windows-ning mijoz versiyasi oxirgi foydalanuvchilar yoki OEM-lar o’rnatishi mumkin bo’lgan versiyadir shaxsiy kompyuterlar, shu jumladan ish stoli kompyuterlar, noutbuklar va ish stantsiyalari.
| Windows versiyasi | Kod nomlari | Chiqarish sana | Chiqarish versiyasi | Nashrlar | Oxirgi qurilish | Qo’llab-quvvatlash holati |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Windows 10 | Eshik, Redstone, 19H1, 19H2, 20H1, 20H2, 21H1 YYHx[1] |
2015 yil 15-iyul
2015 yil 29 iyul (mavjudligi) |
NT 10.0[2] |
Asosiy maqola: Windows 10 nashrlari
|
19042 yil (versiya 20H2) |
|
| Windows 8.1 | Moviy | 2013 yil 27-avgust
2013 yil 17 oktyabr (mavjudligi) |
NT 6.3 |
Asosiy maqola: Windows 8 nashrlari
|
9600 |
|
| Windows 8 | ‘8’ | 2012 yil 1-avgust
2012 yil 26 oktyabr (mavjudligi) |
NT 6.2 |
Asosiy maqola: Windows 8 nashrlari
|
9200 |
|
| Windows 7 | Windows 7[5] | 2009 yil 22-iyul
2009 yil 22 oktyabr (mavjudligi) |
NT 6.1 |
Asosiy maqola: Windows 7 nashrlari
|
7601
(1-xizmat to’plami) |
|
| Windows Vista | Longxorn | 2006 yil 8-noyabr
2007 yil 30-yanvar (mavjudligi) |
NT 6.0 |
Asosiy maqola: Windows Vista nashrlari
|
6002
(2-xizmat to’plami) |
|
| Windows XP Professional x64 versiyasi | Hushtakbozlik[iqtibos kerak ] | 2005 yil 25 aprel | NT 5.2 | Yo’q | 3790
(2-xizmat to’plami) |
|
| Windows XP | Hushtakbozlik | 2001 yil 24 avgust
2001 yil 25 oktyabr (mavjudligi) |
NT 5.1 |
Asosiy maqola: Windows XP nashrlari
|
2600
(3-xizmat to’plami) |
|
| Windows Me | Ming yillik | 2000 yil 19-iyun
2000 yil 14 sentyabr (mavjud) |
4.90 | Yo’q | 3000 |
|
| Windows 2000 | Windows NT 5.0 | 1999 yil 15-dekabr
2000 yil 17 fevral (mavjudligi) |
NT 5.0 | Professional | 2195 |
|
| Windows 98 | Memfis, ChiKaira[6] | 1998 yil 15-may
1998 yil 25 iyun (mavjudligi) |
4.10 |
|
2222 A |
|
| Windows NT 4.0 | Shell yangilanishi (SUR) | 1996 yil 31-iyul
1996 yil 24-avgust (mavjudligi) |
NT 4.0 |
|
1381
(6a xizmat to’plami) |
|
| Windows 95 | Chikago | 1995 yil 15-avgust
1995 yil 24 avgust (mavjudligi) |
4.00 |
|
950 |
|
| Windows NT 3.51 | Yo’q | 1995 yil 30-may | NT 3.51 | Windows NT 3.51 ish stantsiyasi | 1057 |
|
| Windows NT 3.5 | Daytona | 1994 yil 21 sentyabr | NT 3.5 | Windows NT 3.5 ish stantsiyasi | 807 |
|
| Windows 3.2 | Yo’q | 1993 yil 22-noyabr | 3.2 | Yo’q | 153 |
|
| Ishchi guruhlar uchun Windows 3.11 | Qor to’pi | 1993 yil 8-noyabr | 3.11 | Yo’q | 300 |
|
| Windows NT 3.1 | Razzle[7] | 1993 yil 27-iyul | NT 3.1 | Windows NT 3.1 | 528 |
|
| Windows 3.1 | Yo’q | 1992 yil 6 aprel | 3.10 |
|
103 |
|
| Windows 3.0 | Yo’q | 1990 yil 22-may | 3.00 | Yo’q | Yo’q |
|
| Windows 2.11 | Yo’q | 1989 yil 13 mart | 2.11 |
|
Yo’q |
|
| Windows 2.10 | Yo’q | 1988 yil 27 may | 2.10 |
|
Yo’q |
|
| Windows 2.03 | Yo’q | 1987 yil 9-dekabr | 2.03 | Yo’q | Yo’q |
|
| Windows 1.04 | Yo’q | 1987 yil 10 aprel | 1.04 | Yo’q | Yo’q |
|
| Windows 1.03 | Yo’q | 1986 yil 21 avgust | 1.03 | Yo’q | Yo’q |
|
| Windows 1.02 | Yo’q | 1986 yil 14 may | 1.02 | Yo’q | Yo’q |
|
| Windows 1.0 | Interfeys menejeri | 1985 yil 20-noyabr | 1.01 | Yo’q | Yo’q |
|
Server versiyalari
| Windows versiyasi | Chiqarish sana | Chiqarish versiyasi | Nashrlar | Oxirgi qurilish | Qo’llab-quvvatlash holati |
|---|---|---|---|---|---|
| Windows Server, 2004 yil versiyasi[8] | 2020 yil 26-iyun | NT 10.0 |
|
19041 |
|
| Windows Server, 1909 versiyasi[9] | NT 10.0 |
|
18363 |
|
|
| Windows Server, 1903 versiyasi[9] | NT 10.0 |
|
18362 |
|
|
| Windows Server 2019 | 2018 yil 13-noyabr | NT 10.0 |
|
17763 |
|
| Windows Server 2016 | 2016 yil 12 oktyabr | NT 10.0 |
|
14393 |
|
| Windows Server 2012 R2 | 2013 yil 17 oktyabr | NT 6.3 |
|
9600 |
|
| Windows Server 2012 | 2012 yil 4 sentyabr | NT 6.2 |
|
9200 |
|
| Windows Server 2008 R2 | 2009 yil 22 oktyabr | NT 6.1 |
|
7601 |
|
| Windows Server 2008 | 2008 yil 27 fevral | NT 6.0 |
|
6003 |
|
| Windows Server 2003 R2 | 2005 yil 6-dekabr | NT 5.2 |
|
3790 |
|
| Windows Server 2003 | 2003 yil 24 aprel | NT 5.2 |
|
3790 |
|
| Windows 2000 | 2000 yil 17 fevral | NT 5.0 |
|
2195 |
|
| Windows NT 4.0 | 1996 yil 29 iyul | NT 4.0 |
|
1381 |
|
| Windows NT 3.51 | 1995 yil 29 may | NT 3.51 | Windows NT 3.51 Server | 1057 |
|
| Windows NT 3.5 | 20 sentyabr,
1994 |
NT 3.5 | Windows NT 3.5 Server | 807 |
|
| Windows NT 3.1 | 27 iyul,
1993 |
NT 3.1 | Windows NT 3.1 | 528 |
|
Qurilma versiyalari
Texnika
| Ism | Chiqarish sana |
Chiqarish versiyasi |
Ning nashri | Bilan sotilgan |
|---|---|---|---|---|
| Windows RT 8.1 | 2013 yil 18 oktyabr | NT 6.3 | Windows 8.1 | ARM-ga asoslangan planshet kompyuter |
| Windows RT | 2012 yil 26 oktyabr | NT 6.2 | Windows 8 | ARM-ga asoslangan planshet kompyuterlar |
| Windows XP Tablet PC Edition | 2002 yil noyabr | NT 5.1 | Windows XP | Microsoft Tablet PC |
| Windows XP Media Center Edition | 2002, 2004 va 2005 yillar | NT 5.1 / NT 5.2 | Windows XP | Uy teatri shaxsiy kompyuterlari, tarmoqqa biriktirilgan xotira (NAS) va stol usti qutilari |
Mobil qurilmalar
Mobil qurilmalar o’z ichiga oladi smartfonlar, qo’lda planshet kompyuterlar va shaxsiy raqamli yordamchilar.
- Windows 10
- Windows 10 Mobile
- Windows 10 Mobile Enterprise
- Windows 10 IoT Mobile Enterprise
- Windows Phone
- Windows Phone 8.1
- Windows Phone 8
- Windows Phone 7.8
- Windows Phone 7.5
- Windows Phone 7
- Windows Mobile
- Windows Mobile 6.5
- Windows Mobile 6.1
- Windows Mobile 6.0
- Windows Mobile 5.0
- Windows Mobile 2003 SE
- Windows Mobile 2003
- Pocket PC 2002 yil
- Pocket PC 2000
O’rnatilgan qurilmalar
- Windows o’rnatilgan
- Windows o’rnatilgan 8
- Windows-ning ichki avtoulovi
- Windows o’rnatilgan sanoat
- Windows XP o’rnatilgan
- Windows NT 4.0 o’rnatilgan — qisqartirilgan NTe, bu Windows NT 4.0 versiyasi bo’lib, u kompyuterda ishlaydigan yirik maishiy texnika, savdo avtomatlari, bankomatlar va boshqa kompyuter deb hisoblanmaydigan qurilmalarga mo’ljallangan. o’z-o’zidan. Bu standart Windows NT 4.0 bilan bir xil tizimdir, lekin u komponentlar va bog’liqliklar ma’lumotlar bazasida paketlangan bo’lib, ulardan ishlab chiquvchi moslashtirilgan kompakt-disklar va qattiq disklarni yuklash rasmlarini yaratish uchun alohida komponentlarni tanlashi mumkin. Windows NT 4.0 Embedded-ga Service Pack 5 kiradi.
- Windows o’rnatilgan ixcham
- Windows o’rnatilgan kompakt-2013
- Windows o’rnatilgan kompakt 7
- Windows o’rnatilgan CE 6.0 (2006)
- Windows CE 5.0 (2005), Windows Mobile 5.0 sifatida sotiladigan aqlli telefonlar va PDA-lar uchun versiya
- Windows CE 4.2 (2004), aqlli telefonlar va PDA uchun versiya sifatida sotilgan Windows Mobile 2003 y
- Windows CE 4.1 (2003), Pocket PC 2003 sifatida sotiladigan aqlli telefonlar va PDA uchun versiya
- Windows CE 4.0 (2002), Pocket PC 2002 sifatida sotiladigan aqlli telefonlar va PDAlar uchun versiya
- Windows CE 3.0 (2000 yil iyun), Pocket PC 2000 sifatida sotiladigan aqlli telefonlar va PDA uchun versiya bilan
- Windows CE 2.12 (1999 yil avgust)
- Windows CE 2.11 (1998 yil oktyabr)
- Windows CE 2.1 (1998 yil iyul)
- Windows CE 2.0 (1997 yil sentyabr)
- Windows CE 1.0 (1996 yil noyabr)
Ikkala ekranli qurilmalar
- Windows 10X
Bekor qilingan versiyalar
- Windows Odisseya — Microsoft Windows NT 5.x kod bazasini yangilash uchun mo’ljallangan versiya. Neptun va Odisseya ustida ishlaydigan guruhlar Windows XP da ishlash uchun birlashdilar.
- Windows Mobile 7 yoki Photon — dastlab Windows Mobile-ning merosxo’ri bo’lib, u Windows Phone 7 uchun Metro UI bilan bekor qilingan.[10][11]
- Windows Neptun (1999 yil 27-dekabr) — Microsoft Windows NT-ning birinchi rejalashtirilgan versiyasi, Windows 2000 kod bazasiga asoslangan iste’molchilar uchun mo’ljallangan versiyasiga ega. Bir versiyasi sinovchilarga yuborilgan, ammo hech qachon chiqarilmagan.[12]
- Windows Nashville (1996 yil 2-may) — Windows 96 nomi bilan ham tanilgan
- Qohira — hech qachon jo’natilmagan 1991 yildagi Microsoft loyihasining kod nomi.
- Windows Longhorn — XP-dan keyin rejalashtirilgan, ammo oxir-oqibat bekor qilingan Windows Vista.
Shuningdek qarang
- Microsoft Windows tarixi
- Microsoft dasturiy ta’minotining kod nomlari ro’yxati
- Microsoft Windows versiyalarini taqqoslash
- Microsoft operatsion tizimlari ro’yxati
Adabiyotlar
- ^ Bowden, Zak (28.03.2018). «Microsoft 2019 yilda Windows 10 yangilanishlari uchun» Redstone «kod nomidan voz kechadi». Windows Markaziy. Windows Markaziy. Olingan 3-may, 2019.
Microsoft 2019 yildan boshlab ichki sifatida 19H1 nomi bilan tanilgan yangi kod nomi formatiga o’tadi. «19» — bu yangilanish chiqarilgan yilni anglatadi va «H1» — o’sha yilning birinchi yangilanishini anglatadi. ushbu formatdan so’ng, 19H1 dan keyin keladigan yangilanish 19H2 kodi bilan nomlanadi, 2019 yil uchun ikkinchi yangilanish, keyin 20H1, 20H2 va boshqalar.
- ^ Thurrott, Pol (2014 yil 22-noyabr). «Microsoft Windows 10 ichki versiyasi 10 bo’lishini tasdiqladi». Windows uchun SuperSite. Penton Media. Arxivlandi asl nusxasi 2017 yil 16 oktyabrda. Olingan 23-noyabr, 2014.
- ^ «Windows 10 S rejimida tez-tez so’raladigan savollar». Microsoft.com. 2019 yil 27 aprel. Olingan 3-may, 2019.
- ^ «Windows Lifecycle Fact Sheet». Microsoft. 2019 yil 5-iyun. Olingan 5 iyun, 2019.
- ^ https://devblogs.microsoft.com/oldnewthing/20190722-00/?p=102724
- ^ «Tizimlarni chiqarish strategiyasi — loyiha: 10/10/93» (PDF). Shaffof antitrest. 1993 yil 10-noyabr.
- ^ «Tasodifiy ichki Windows terminologiyasi: IDW, Razzle va ularning unutilgan sheriklari IDS va Dazzle». Eski yangi narsa. 2018 yil 24-dekabr. Olingan 9 aprel, 2020.
- ^ JeysonGerend. «Windows Server xizmat ko’rsatuvchi kanallari». docs.microsoft.com. Olingan 9 sentyabr, 2020.
- ^ a b v d e JeysonGerend. «Windows Server versiyasi haqida ma’lumot». docs.microsoft.com. Olingan 9 sentyabr, 2020.
- ^ «Windows Mobile 7 va Windows Phone 7». Brighthub.com saytidagi mashhur sahifalar. 2011 yil 20-may. Olingan 15 dekabr, 2016.
- ^ «Ochiq: Original Windows Mobile 7 interfeysi». neowin.net. 2010 yil 20 fevral. Olingan 15 dekabr, 2016.
- ^ «Microsoft Neptun va Odisseyni Whistler-ga birlashtiradi». CNN. 2000 yil 27-yanvar. Arxivlangan asl nusxasi 2008 yil 1 sentyabrda. Olingan 6 yanvar, 2010.
30 yil avval 1985 yilning 20 noyabr kuni Microsoft korporatsiyasi Windows operatsion tizimining ilk versiyasini taqdim etdi.
Microsoft korporatsiyasi 1975 yilda Bill Geyts va Pol Allen tomonidan tashkil etilgan. 1970-yillarning oxirida u shaxsiy kompyuterlar uchun operatsion tizim (OT)larni ishlab chiqarish bilan shug‘ullana boshladi. MS-DOS operatsion tizimning birinchilaridan edi, uning boshqaruvi buyruq qatori orqali amalga oshirilgan.
WINDOWS 1
1983 yil 10 noyabrda Microsoft Windows (ingl. «Oyna») nomli ilk grafik qobiqga ega bo‘lgan dastlabki OTni taqdim etdi. Uning savdolari 1985 yil 20 noyabrda boshlandi. Deyarli MS-DOS tarkibida bo‘lgan ushbu operatsion tizimga asosiy ilovalar kiritilgan: kalkulyator, bloknot, Paint grafik muharriri, Write matn muharriri, soat, o‘yinlar va b.
Tizim bir necha vazifani bir vaqtning o‘zida bajarish imkonini berar edi, biroq ular ekranda bir-birini to‘sib qo‘ygan holatda joylashar edi. OS apparat ta’minotida yuqori talablar va o‘sha vaqtda keng tarqalmagan sichqonlarni sotib olish zarurati tufayli mashhurlikka erishmadi.
Windows operatsion tizimi nusxasining ilk narxi Amerika bozorida 100 AQSh dollarini tashkil etgan, 500 ming nusxa sotilgan. Windows OT Apple kompaniyasi tomonidan Lisa kompyuterlari uchun ishlab chiqilgan (1983 yildan boshlab chiqarila boshlagan) grafik interfeysli boshqa operatsion tizimining raqobatchisiga aylandi.
WINDOWS 2
1987 yil 9 dekabrda Windows 2 OT taqdim etildi (natijada uning takomillashgan ko‘rinishlari chiqarila boshlandi). U mukammallashtirilgan interfeys, shuningdek dastur oynalarining yig‘ilishi imkoniyati bilan ajralib turar edi. Ilk narxi 100 AQSh dollarini tashkil qilgan, 1 million nusxa sotilgan.
WINDOWS 3
1990 yilning 22 mayida Windows 3 chiqarildi. Uning avvalgilaridan farqi, u 256 xil rangdagi dasturlar (avvalgilarida 16 ta rang) ni ishga tushirish imkoniga ega edi, bir qator qo‘shimcha yangiliklar ham kiritilgan. 1992 yilda tarmoq ilovalari (Internetga ulana oladigan TCP/IP ham shular jumlasidandir) va rus tilini ishga tushira oladigan Windows 3.1 talqini paydo bo‘ldi. OTning dastlabki narxi 149,45 AQSh dollarini tashkil qilgan. Windows 3.x Microsoft’ning tijorat jihatdan muvaffaqiyatga ega bo‘lgan ilk talqini edi, uning 25 million nusxasi sotildi.
WINDOWS NT — BARChA ZAMONAVIY WINDOWS’ LARNING ASOSI
1993 yilning 27 iyulida Windows NT OT paydo bo‘ldi, u serverlar bozori (kompyuter tizimini ta’minlovchi kompyuterlar) va ishchi stansiyalar (statsionar kompyuteralar)ga yo‘naltirilgan edi. U odatiy Windows OTdan alohida ishlab chiqilgan, barcha zamonaviy Windows’larning asosiga aylandi.
WINDOWS 95
1995 yilning 24 avgustida shaxsiy kompyuterlar uchun Windows 95 operatsion tizimi chiqarildi, unda (Start) tugmachasi paydo bo‘ldi, 16 bitli to‘liq palitra (65 mingdan ortiq ranglar) ishga tushirildi va interfeys elementlari joyi o‘zgartirildi, bu joylashuv Windows 8 paydo bo‘lguniga qadar saqlanib qoldi.
Windows 95 Microsoft va IBM-PC kompyuterlariga bozorda Apple’dan o‘zib ketish va yetakchilik qilish imkonini yaratdi. Birinchi yilning o‘zidayoq Windows 95’ning 40 million nusxasi 210 AQSh dollari narxida sotildi (Windows 3.1 talqinida esa narx 110 AQSh dollarini tashkil etgan).
WINDOWS 98
1998 yilning 25 iyunida Windows 98 OT chiqarildi. Windows 95’ning rivojlantirilgan talqini USB qurilmalari va katta hajmli qattiq disklardan foydalanish, internet, jumladan Internet Explorer i Outlook Express’dan foydalanishda yanada yaxshilangan imkoniyatga ega edi. Dastlabki to‘rt kundayoq 530 ming nusxa 110 AQSh dollaridan 210 AQSh dollarigacha bo‘lgan narxda sotilgan.
WINDOWS ME
2000 yilning 19 iyunida Windows 9x — Millenium Edition platformasidagi so‘nggi OT chiqarilgan. U uyda fodalanish uchun mo‘ljallangan, tomosha qilish, videolarni tahrir qilish va boshqa bir qator imkoniyatlarga ega bo‘lgan. Turli OAV va ekspertlar uning ishonchlilik darajasi past ekanligini bir necha bor tanqid ostiga oldilar. Dastlabki uch kun ichida 200 ming ta nusxa 59,95 AQSh dollari narxida sotilgan.
WINDOWS XP – ENG MAShHUR VeRSIYaSI
2001 yilning 15 avgustida Windows XP OT savdolari boshlandi, u OT tarixidagi eng mashhurlaridan biriga aylandi. Texnik yordamga chek qo‘yilishi va viruslarga nisbatan nozik bo‘lishiga qaramay, NetMarketshare tahliliy saytining ma’lumotlariga qaraganda, u hozirga qadar dunyodagi barcha kompyuterlarning 11,68 foizida o‘rnatilgan. Dastlabki narxi 85 AQSh dollaridan boshlanadi. 2015 yil holatiga ko‘ra, 1 milliardga yaqin nusxasi sotilgan.
WINDOWS VISTA
2006 yilning 30 noyabrida Windows Vista paydo bo‘ldi. Asosiy yaxshilangan tomonlari orasida viruslarga qarshi himoya va Aero grafik interfeysini qayd etish mumkin. Mazkur OTni operatsiyalarni sekin amalga oshirishi, doimiy ravishda parolni kiritish va kompyuter qaroqchiligi huquqidagi murakkab tizim tufayli tanqid qilishgan. Sotuvlar boshlanganidan bir oy o‘tgach, 20 million nusxa talqiniga qarab 199 dan 399 AQSh dollarigacha bo‘lgan narxda sotilgan.
WINDOWS 7
2009 yilning 22 oktabrida Windows 7 OT savdoga chiqarildi. Unda Vista’dagi kamchiliklar bartaraf etilgan va interfeys yaxshilangan. Dastlabki narxi – 159,99 dan 319,99 AQSh dollari qiymatida. Ikki yil ichida 450 millondan ortiq nusxalar sotildi. NetMarketshare ma’lumotlariga ko‘ra, 2014 yilning noyabrida dunyodagi barcha kompyuterlarning 55,71 foizida o‘rnatilgan.
WINDOWS 8
2012 yilning 26 oktabrida Microsoft Windows 8 OTni ishga tushirdi. Unda “Pusk” tugmasidan voz kechish va foydalanuvchi interfeysini butunlay qayta ishlab chiqib, ekrandagi “plitka” elementlari ko‘rinishida «Metro» muhitiga almashtirishga qaror qilindi.
Mazkur talqin oddiy kompyuterlarga qaraganda planshetlar uchun mo‘ljallangan deya tanqid ostiga olingan. Kamchiliklarning bir qismi Windows 8.1 da bartaraf etildi. Dastlabki olti oy ichida 100 milliondan ortiq nusxasi sotildi. Ilk narxi 14,55 dan 199,99 AQSh dollarini tashkil etgan. 2015 yil iyun oyi holatiga ko‘ra, 10,68 foiz shaxsiy kompyuterlarda undan foydalanilmoqda.
WINDOWS 10
2015 yilning 25 iyulida yangi talqin Windows 10 sotuvga chiqarildi. U barcha platformalar – serverladan tortib, mobil telefonlar uchun yagona tizimga aylandi. O‘zgartirilgan elementlar orasida shaxsiy kompyuterlar uchun «Pusk» menyusi va tugmasining qaytishini alohida ta’kidlab o‘tish mumkin. Windows 7 va Windows 8 OT foydalanuvchilari yangi talqinga bepul “apgreyd” ga ega bo‘lishdi, yangi nusxa 119 dan 199 AQSh dollari qiymatida edi. Ilk 2,5 oy mobaynida yangi tizim 110 milliondan ortiq kompyuterlarda o‘rnatildi, operatsion tizim bozoridagi ulushi 2015 yil noyabr oyi holatiga ko‘ra, 7,94 foizni tashkil etmoqda.
BOZORDAGI ULUShI
NetMarketshare ma’lumotlariga qaraganda, Windows’ning barcha talqinlari dunyodagi shaxsiy kompyuterlardagi OT umumiy bozorining 90,42 foizini egallaydi. Serverlar bozoridagi ulushi – 30 foizga yaqin (NetCraft ingliz kompyuter kompaniyasi ma’lumotlari).
Manba: Xabardor.uz internet nashri
Muallif:
Florence Bailey
Yaratilish Sanasi:
25 Mart Oyi 2021
Yangilanish Sanasi:
2 Fevral 2023
Tarkib
- Windows nima:
Windows nima:
Windows degan ma’noni anglatuvchi inglizcha atama Windows. Windows kompyuterlar uchun operatsion tizim bo’lib, unga tegishli Microsoft va uning asoschisi Bill Geyts va u dunyodagi eng keng tarqalganlardan biri hisoblanadi.
Microsoft Windows 1981 yilda va 1985 yilda loyihalashni boshladi Windows 1.0, bu to’liq operatsion tizim emas, balki plagin yoki MS-DOS-ning grafik kengaytmasi edi (Microsoft Disk operatsion tizimi, buyruq satridan iborat interfeys). Ammo faqat 1990 yilda operatsion tizim sifatida birinchi versiyasi chiqdi Windows 3.0, dastlab faqat grafik foydalanuvchi interfeysi bo’lgan, faqat grafik rejimida ishlaydigan dasturlarda ishlagan. Windows allaqachon boshlangan operatsion tizimlarning har biri yangi texnologiyalar bilan takomillashtirilgan bir nechta versiyalarini chiqargan Windows 1.0, Ispaniyadagi birinchi versiyadan o’tib, the Windows 3.0, keyin u Windows NT, Windows 95, Windows 98, Windows ME (Millennium Edition), Windows 2000, Windows Xp, Windows Server, Windows Vista, Windows 7va eng so’nggi Windows 8, 2012 yilda ishga tushirildi.
Ning «oilasida» bir nechta mahsulotlar mavjud Windows, operatsion tizimlarga qo’shimcha ravishda: Windows Live, nimani o’z ichiga oladi Rasululloh (suhbat), Windows Defender, bu josuslarga qarshi dasturlardan va boshqa kiruvchi dasturlardan himoya qiluvchi dastur, Windows Media Center, birinchi marta 2002 yilda chiqarilgan va Windows Media Playermusiqa tinglash va boshqa funktsiyalarni bajarish uchun dasturiy ta’minot.
Operatsion tizimlarning roli Windows bu foydalanuvchining kompyuterga kirishini, yanada chiroyli va ishlatilishi oson bo’lgan interfeys bilan, yangi dasturlar bilan tezroq va h.k.
Baxtiyor Elboyev
TATU Samarqand filiali
Talabasi
Samarqand-2020
1
O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT AXBOROT TENOLOGIYALARI UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI
“OPERATSION TIZIMLAR”
HAQIDA
QO`LLANMA
Samarqand-2020
2
ANNOTATSIYA
Ushbu qo’llanma O’zbekiston Respublikasining standartlari, talab va qoidalariga amal qilingan holda tayyorlangan.
Bu qo’lanmani yozishim sababi shundaki, hozirgi kunda AT sohasi keng rivojlanib bormoqda. Bu sohani mukammal bilish esa dunyo talabi bo’lib qoldi. Bilamizki hamma xam teng bilimga ega emas. Shu sababli, Axborot Texnologiyalari sohasi negizi bo’lgan “Operatsion Tizim” lar to’g’risida qisqacha bo’lsada, o’qigan insonga kerakli bilimni bera oladigan qo’llanma tayyorladim.
Qo’llanmada bir nechta operatsion tizimlar haqida ma’lumotlar, ularning farqlari va asosiysi, Linux operatsion tizimining uncha ko’pchilikka ma’lum bo’lmagan “penteratsion test” lar o’tkazish uchun mo’ljallangan bir nechta distributivlari to’g’risida ma’lumotlar keltirilgan.
Muvaffaqiyatga erishgan odamlar zarur narsalarni qidiradilar, agar topa olmasalar ularni o’zlari yaratadilar.
Baxtiyor Elboyev
3
MUNDARIJA
|
Kirish ………………………………………………… |
5 |
I.Kompyuter operatsion tizimlari
|
1. |
……Dastlabgi operatsion tizimlar |
6 |
|
|
2. |
……Microsoft Windows operatsion tizimi haqida |
9 |
|
|
• |
Windows XP |
10 |
|
|
• |
Windows Vista |
11 |
|
|
• |
Windows 7 |
12 |
|
|
• |
Windows 8 |
13 |
|
|
• |
Windows 10 |
14 |
|
|
• |
Windows X |
15 |
|
|
3. |
……Linux ochiq kodli operatsion tizimlari |
16 |
|
|
• |
Linux distributivlari |
17 |
|
|
• |
Ubuntu |
18 |
|
|
• |
Linux Mint |
19 |
|
|
• |
Arch linux |
20 |
|
|
• |
Debian |
21 |
|
|
• |
Fedora |
22 |
|
|
4. |
……Kirish testlarini o’tkazishga mo’ljallangan |
linux |
|
|
distributivlari |
23 |
||
|
5. |
……MacOS tizimi |
26 |
II.Mobil operatsion tizimlar
|
1. |
……Android OS |
27 |
|
2. |
……IOS |
28 |
|
3. |
……Windows mobile |
29 |
4
KIRISH
Kirish qismida opertsion tizimlar nimaligi to’g’risida ma’lumot berib o’tishni afzal deb bildim. Demak, Operatsion tizim — bu kompyuterdagi barcha apparat va boshqa dasturlarni boshqaradigan asosiy dastur. «OT» deb nomlanuvchi operatsion tizim, kompyuterning jihozlari bilan interfeysga ega va dasturlar foydalanishi mumkin bo’lgan xizmatlarni taqdim etadi.
Operatsion tizim — bu hamma narsani birgalikda ushlab turadigan qurilmadagi asosiy dasturiy ta’minot. Operatsion tizimlar qurilmaning apparati bilan aloqa qiladi. Ular klaviatura va sichqonlardan Wi-Fi radiosi, saqlash moslamalari va displeygacha bo’lgan barcha narsalarni boshqaradi. Boshqacha aytganda, operatsion tizim kirish va chiqish qurilmalarini boshqaradi. Operatsion tizimlar o’z qurilmalari bilan aloqa qilish uchun apparat yaratuvchilari tomonidan yozilgan qurilma drayverlaridan foydalanadilar.
Hozirgi kunda bir nechta ommalashgan operatsion tizimlar mavjud. Ulardan Windows, Linuks, MacOS, IOS va Android kabilarni keltirishimiz mumkun.
5
I.KOMPYUTER OPERATSION TIZIMLARI
Dastlabgi operatsion tizimlar
Birinchi avlod (1940 yillardan 1950 yil boshlarigacha)
1940 yillarda birinchi marta paydo bo’lgan elektron kompyuterlar, ular hech qanday operatsion tizimsiz yaratilgan. Barcha dasturlash mutlaqo mashina tilida, ko’pincha mashinaning asosiy funktsiyalarini boshqarish uchun plaginlarni ulash orqali amalga oshirildi. Ushbu avlod davrida kompyuterlar odatda oddiy matematik hisoblarni hal qilish uchun ishlatilgan, operatsion tizimlar shart emas edi.
Ikkinchi avlod (1955-1965)
Birinchi operatsion tizim 1950 yillarning boshlarida paydo bo’lgan, u GMOS deb nomlangan va General Motors tomonidan IBMning 701 mashinasi uchun yaratilgan. 1950-yillarda operatsion tizimlar bitta oqimli partiyalarga ishlov berish tizimlari deb nomlangan, chunki ma’lumotlar guruhlarga taqdim qilingan. Ushbu yangi mashinalar mainframe deb nomlangan va ular katta kompyuter xonalarida professional operatorlar tomonidan ishlatilgan. Ushbu mashinalarda yuqori narx yorlig’i mavjud bo’lganligi sababli, ularni faqatgina davlat idoralari yoki yirik korporatsiyalar sotib olishlari mumkin edi.
6
Uchinchi avlod (1965-1980)
1960-yillarning oxiriga kelib, operatsion tizimlar dizaynerlari dasturiy ta’minot bir vaqtning o’zida bir nechta ishlarni bajarishi mumkin bo’lgan dasturlarni ishlab chiqish imkoniyatiga ega bo’lishdi. Protsessor deyarli 100 foiz ish bilan band bo’lishi kerak.
To’rtinchi avlod (1980 yildan hozirgi kun)
Operatsion tizimlarning to’rtinchi avlodi shaxsiy kompyuterlar yaratilishini ko’rdilar. Garchi ushbu kompyuterlar uchinchi avlodda ishlab chiqilgan mini-kompyuterlarga juda o’xshash bo’lsa-da, shaxsiy kompyuterlar minicomputers narxining juda oz qismini tashkil etdi. Shaxsiy kompyuter shu qadar arzon bo’lganki, yakka shaxsga shaxsiy foydalanish uchun egalik qilish imkoniyatini yaratgan bo’lsa, mini kompyuterlar hanuzgacha faqat korporatsiyalar sotib oladigan darajada yuqori narxda bo’lgan kompyuterlarga ega bo’lishlari mumkin edi. Shaxsiy kompyuterlarni yaratishda muhim omillardan biri Microsoft va Windows operatsion tizimining tug’ilishi edi. Windows Operatsion tizimi 1975 yilda Pol Allen va Bill Geyts shaxsiy kompyuterlarni keyingi bosqichga o’tkazish to’g’risida tasavvurga ega bo’lganida yaratilgan. Ular 1981 yilda MS-DOS-ni taqdim etdilar, ammo bu samarali bo’lishiga qaramay, uning sirli buyruqlarini tushunishga harakat qilgan odamlar
7
uchun juda ko’p qiyinchiliklar tug’dirdi. Windows bugungi kunda Windows 95, Windows 98, WIndows XP (hozirgi kunga qadar eng ko’p ishlatiladigan operatsion tizim) relizlari bilan tekonologiyada ishlatiladigan eng katta operatsion tizim va eng yangi Windows 7 operatsion tizimiga aylandi. Apple 1980-yillarda yaratilgan boshqa yirik operatsion tizim. Stiv Djobs, Apple asoschilaridan biri, Apple Macintoshni yaratdi, bu juda qulay bo’lganligi sababli juda katta muvaffaqiyatga erishdi. Keyingi yillarda Windows rivojlanishiga Macintosh ta’sir ko’rsatdi va bu ikki kompaniya o’rtasida kuchli raqobatni yaratdi. Bugungi kunda barcha elektron qurilmalarimiz kompyuterlarimiz va smartfonlarimiz operatsion tizimlarsiz ishlamaydi. Texnologiya rivojlanishi bilan operatsion tizimlar ham rivojlanmoqda.
8
Windows operatsion tizimi
Windows operatsion tizimiga to’xtalib o’tsak, yuqarida aytib o’tganimizdek 1975 yilda Pol Allen va Bill Geyts lar tomonidan yaratilishiga sabab bo’lgan. Hozirgi kunda bu operatsion tizimini bir nechta versiyalari bo’lib, quyidagi suratda windows rivojlanish sxemasi ko’rsatilgan.
Bulardan ko’p ishlatiladiganlari sifatida Windows XP , Windows Vista, Windows 7, Windows 8, Windows 10 va yaqindagina foydalanishga chiqarilgan Windows X larni keltirishimiz mumkin. Quyidagi suratda windows rivojlanish sxemasi ko’rsatilgan.
Bularga qisqacha ta’rif berib, grafik ko’rinishi bilan tanishib o’tsak.
9
Windows XP
Windows XP-ning rivojlanishi 1990-yillarning oxirida » Neptun «, Windows NT yadrosi asosida ishlaydigan operatsion tizim (OS) sifatida boshlangan bo’lib, u asosan keng iste’molchilar uchun mo’ljallangan. Windows 2000 ning yangilangan versiyasi dastlab biznes bozorida rejalashtirilgan edi; ammo, 2000 yil yanvarda ikkala loyiha ham iste’molchilar uchun ham, biznes bozorlari uchun ham yagona OT platformasi bo’lib xizmat qiladigan «Whistler» nomli yagona OS foydasiga qabul qilindi. Shunday qilib, Windows XP Windows-ning birinchi iste’molchi nashri bo’lib, u MS-DOS- ga asoslanmagan edi .
Chiqarilganidan so’ng Windows XP tanqidchilarga yuqori darajadagi obro’ga ega bo’ldi, xususan tanqidchilar unumdorligi va barqarorligini oshirdi
10
Соседние файлы в папке MUSTAQIL ISH
- #
29.01.202279.13 Кб43CISCO PACKET DASTURIDA SODDA LOYIHA.pkt
- #
- #
- #
29.01.20221.68 Mб31MS ACCESS DASTURIDA FORMALAR BILAN ISHLASH-Elboyev Baxtiyor.accdb
- #
- #
- #